Περί τρομοκρατίας και πένθους

Καλώς τα δεχτήκαμε! Ο τρόμος κατέφθασε στην ευρωπαϊκή μας γειτονιά. Η πόλη του Φωτός βυθίστηκε στο σκοτάδι και η γηραιά μας ήπειρος απέκτησε τη δική της 11 / 9, παίρνοντας μια μικρή, αλλά οδυνηρή πρόγευση από αυτό που χρόνια τώρα  είναι καθημερινότητα κάπου εκεί κάτω, λίγο πιο μακριά, αλλά περισσότερο κοντά από όσο νομίζουμε - με την ανοχή (και ίσως και την ευλογία) των προοδευτικών δυτικών κρατών βεβαίως βεβαίως.

Το πολλαπλό τρομοκρατικό-και καταδικαστέο από κάθε άποψη- χτύπημα στο κέντρο της γαλλικής πρωτεύουσας εξαπέλυσε ένα κύμα φόβου πρωτόγνωρο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Στη χώρα μας, το αποπαίδι της Ε.Ε. που έχει μείνει χωρίς χαρτζιλίκι, τα άκρα έλαβαν τις θέσεις τους. Από τη μια οι φωνές που υψώνονται στο facebook διαλαλώντας «ΤΣΙΠΡΑ ΚΛΥΣΑΙ ΤΑ ΣΗΝΟΡΑ, ΟΙ ΛΑΘΡΕΗ ΘΑ ΜΑΣ ΣΦΑΚΣΟΥΝ!111!» (απορίας άξιον,  αφού κόπτονται πόσο αγαπούν την πατρίδα τους, γιατί κακοποιούν τόσο στυγνά την ίδια τους τη μητρική γλώσσα) και από την άλλη αυτοί που πιο «ψύχραιμα» δηλώνουν «ναι, μωρέ, κρίμα οι άνθρωποι, αλλά καλά να πάθουν γιατί έχουν ιμπεριαλιστική κυβέρνηση» (οι ίδιοι που πριν δεκαπέντε χρόνια διακριτικά πανηγύριζαν για τον θάνατο χιλιάδων «φονιάδων των λαών» στη Νέα Υόρκη).

Είναι τρομερή η δύναμη του φόβου και ασυγκράτητα μολυσματική η αναπαραγωγή του. Ο φόβος γεννάει κι άλλο φόβο, το μίσος γεννά κι άλλο μίσος, η βία γεννάει κι άλλη βία. Ο τρόμος και η ατμόσφαιρα ανασφάλειας που αφήνουν πίσω τους τα τραγικά γεγονότα γίνονται το βούτυρο στο ψωμί των απανταχού φανατικών και τους παρέχει πάτημα για να κάνουν πράξη τη ρητορική του μίσους που ενστερνίζονται . Ο τζιχαντιστής που κρατά ομήρους αθώους παριζιάνους, αποκεφαλίζει άμαχους πολίτες και καταστρέφει αρχαίους ναούς δεν διαφέρει σε τίποτα από τον νεοναζί που βάζει φωτιά σε προσφυγικούς καταυλισμούς, λεηλατεί εβραϊκά νεκροταφεία και πυροβολεί όσους δεν του γεμίζουν το μάτι, αλλοδαπούς και ομοεθνείς. Αμφότεροι βρίσκονται βυθισμένοι στο ίδιο βαθύ, ηθικό και ιδεολογικό τέλμα. Αμφότεροι στο όνομά μιας ανώτερης φανταστικής δύναμης ή ιδέας αφαιρούν πραγματικές ανθρώπινες ζωές. Τα πρόσωπα του φασισμού είναι πολλά. Η ουσία του όμως είναι μια και ολοένα και πιο επικίνδυνη.

            Δυστυχώς όμως η έκφραση της αντίθεσής μας στον όλεθρο τείνει να γίνει κάπως επιλεκτική. Ο Έλληνας χρήστης των social media έσπευσε να ορίσει ως εικόνα προφίλ την τρίχρωμη γαλλική σημαία και να χύσει άφθονα διαδικτυακά δάκρυα. Οι προθέσεις μπορεί να είναι αγνές, αλλά κανείς δεν έκανε το ίδιο με τη σημαία του Λιβάνου για τη διπλή και πολύνεκρη βομβιστική επίθεση που σημειώθηκε την επόμενη μέρα. Στην τραγική στιγμή με ένα στόμα, μια φωνή αναφωνήσαμε “nous sommes parisiens”, αλλά το “nous sommes syriens” μάλλον μας κακοφαίνεται. Γιατί να μη δεχόμαστε να είμαστε όλα αυτά μαζί και να μην καταδικάζουμε ασυζητητί κάθε είδος τρομοκρατίας, κάθε φασιστικής και απολυταρχικής προσβολής απέναντι στην ανθρώπινη υπόσταση, όποιος και να είναι ο υποκινητής, όποια και να είναι τα θύματα;  Ίσως το συλλογικό υποσυνείδητο θέλει να πιστεύουμε πως έχουμε περισσότερα κοινά με τις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες και έτσι μας αγγίζει μόνο ό,τι συμβαίνει σε αυτό το ευρύτερο πεδίο που θεωρούμε οικείο. Ο απόηχος των βομβαρδισμών στην αντίπερα ακτή της Μεσογείου δεν φτάνει στα προστατευμένα μας αυτιά, όχι όμως μόνο λόγω γεωγραφικής απόστασης. 

Μέσα από γενικευτικά και ισοπεδωτικά σχήματα ψάχνουμε τα εύκολα θύματα. Πολλοί από εμάς σπεύδουμε να καταδικάσουμε τους πρόσφυγες ως αποκλειστικούς υπαίτιους για το ξέσπασμα της τρομοκρατίας και ως κινούμενους κινδύνους για τη θρησκευτική συνοχή της Ενωμένης Ευρώπης.  Την ίδια στιγμή δεν μπορούμε ή αρνούμαστε να αντιληφθούμε ότι αυτόν τον ίδιο τρόμο βίωναν καθημερινά στη χώρα προέλευσης και από αυτόν τρέχουν να ξεφύγουν. Άλλοι πάλι θεωρούν λογικό (ή έστω λιγότερο αξιοθρήνητο) την αποστολή βομβαρδιστικών από έναν καπιταλιστή ηγέτη σε μια εμπόλεμη ζώνη να πρέπει να πληρώσουν με την ίδια τους τη ζωή ανυποψίαστοι και αθώοι πολίτες της ίδια του της χώρας.  Ανάλογα με το τι εξυπηρετεί ή προκρίνει η ιδεολογία του καθενός ταυτίζουμε χιλιάδες ή εκατομμύρια ανθρώπων συλλήβδην με το κυβερνητικό τους σχήμα ή με την ίδια τους την πίστη. 

Απέναντι στη ζωή και στον θάνατο είμαστε όλοι ίσοι. Η εθνικότητα είναι  ένα πολύ σημαντικό στοιχείο πολιτισμικής ταυτότητας, αλλά δεν μπορεί να αποτελεί κριτήριο για το ποια χαμένη ζωή αξίζει περισσότερο το πένθος . Η ζωή του κάθε ανθρώπου ανεξάρτητα από θρησκεία, φυλή και άλλα παρεμφερή έχει την ίδια ανεκτίμητη αξία. Ο κάθε πρόωρος, άδικος και βίαιος θάνατος, είτε χτυπά στους Δίδυμους Πύργους, είτε στα φτωχόσπιτα της Βαγδάτης, είτε στη μέση του Αιγαίου, είναι εξίσου τραγικός και ανεπίτρεπτος. Τα ανθρώπινα δικαιώματα λέγονται ανθρώπινα, επειδή ακριβώς αφορούν όλους τους ανθρώπους, δεν υπόκεινται σε οποιαδήποτε διάκριση αξιολόγησης. Για κάποιο λόγο όμως αυτό έχει πάψει να θεωρείται αυτονόητο και ακόμα και τα δάκρυα μας  πρέπει να ασπάζονται τα αξιώματα της οργουελικής φάρμας των ζώων («όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά κάποια είναι πιο ίσα από τα άλλα»). 

             Ας πενθήσουμε λοιπόν. Για όλους. Για τους νεκρούς ομήρους στο Παρίσι. Για τους πρόσφυγες που γλίτωσαν από τις βόμβες για να πνιγούν μεσοπέλαγα. Για τους διαδηλωτές που βασανίζονται στην Τουρκία. Για τον μετανάστη στην Αθήνα που Χρυσαυγίτες σκότωσαν στο ξύλο. Για τους ομοφυλόφιλους νέους που δολοφονούνται εν ψυχρώ στη Μόσχα. Για τον Παλαιστίνιο, που του αρνούνται ένα κομμάτι γης άνθρωποι που ξεχνούν ότι κάποτε γνώρισαν κι οι ίδιοι τον διωγμό. Για τα θύματα του κάθε καμικάζι αυτοκτονίας -και για τον ίδιο μαζί που τυφλωμένος από τον φανατισμό και την πλύση εγκεφάλου δεν έδωσε στον εαυτό του ποτέ την ευκαιρία να συνειδητοποιήσει πόσο όμορφη είναι η ζωή. Για τους νεκρούς των αφρικανικών εμφυλίων. Για όλους τους λαούς ανεξαιρέτως που πληρώνουν με το αίμα τους τα συμφέροντα και τα γεωπολιτικά παιχνίδια της κάθε κυβέρνησης. Για κάθε άνθρωπο που γίνεται άθελα του εξιλαστήριο θύμα από το χέρι συνανθρώπου του στον βωμό μιας οποιασδήποτε κίβδηλης και προκατειλημμένης ιδεολογίας . Για την αγριότητα του κόσμου μας.  

            Nous sommes humains. Ας μην το ξεχάσουμε αυτό. Και αν το έχουμε ξεχάσει, ας προσπαθήσουμε να το ξαναθυμηθούμε.

            

ΚΚ