Halloween, μια καθαρά ελληνική γιορτή- not

Το Halloween γιορτάζουν σήμερα, 31 Οκτωβρίου, αρκετές χώρες του δυτικού κόσμου, μια γιορτή κατά την οποία τα μικρά παιδιά μεταμφιέζονται, κατά κανόνα σε κάτι «τρομαχτικό» και επισκέπτονται σπίτια μαζεύοντας γλυκά. Η γιορτή αυτή συχνά έχει ταυτιστεί με τις Απόκριες, όμως διαφοροποιείται κατά πολύ από αυτές καθώς το Halloween έχει περισσότερο μυστικιστική χροιά.

Οι ρίζες του Halloween λέγεται πως ξεκινούν από τη γιορτή Samhain ή Samuin, του θεού του Κάτω Κόσμου, η οποία γιορταζόταν αρχικά από τους Κέλτες στην Ιρλανδία και στη Βρετανία, και έπειτα έφτασε στην Αμερική κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα, ενώ κατά πολλούς ρίζες της εντοπίζονται και στις γιορτές προς τιμήν της Πομόνα, της ρωμαϊκής θεάς των φρούτων και των καρπών, ή κατά μία άλλη στην Παρεντάλια, τη Γιορτή των Νεκρών.  Για τους Κέλτες η μέρα αυτή σημάδευε το τέλος της συγκομιδής και την αρχή του χειμώνα, και ταυτόχρονα η αλλαγή της εποχής ήταν και μια γέφυρα ανάμεσα στον πάνω κόσμο και στον κόσμο των νεκρών. Πιστευόταν ότι οι ψυχές των ανθρώπων που πέθαναν κατά τη διάρκεια του έτους ψάχνουν να μπουν σ' ένα σώμα για να κερδίσουν την αθανασία. Οι ζωντανοί από την πλευρά τους, ντυμένοι με παράξενα κοστούμια και κάνοντας θόρυβο, προσπαθούσαν να φοβίσουν και να διώξουν τα πνεύματα.

Με την πάροδο των χιλιετιών η γιορτή πήρε αρχικά Χριστιανικό χρώμα, εξού και το όνομά της, το οποίο προέρχεται από το All-hallow-even και δηλώνει την παραμονή (eve) της γιορτής των Αγίων Πάντων (All Hallows Day - All Saints Day), η οποία γιορτάζεται την 1η κάθε Νοέμβρη. Ωστόσο, οι χριστιανικές οργανώσεις αντιδρούν, θεωρώντας ότι το έθιμο έχει ειδωλολατρικές ρίζες και σατανιστική χροιά. Μόνο το Βατικανό το βλέπει σαν ένα παιδικό παιγνίδι και γι' αυτό το συγχωρεί. Άλλωστε με τον καιρό, μετασχηματίστηκε από μια σκοτεινή παγανιστική τελετή σε μέρα χαράς και μεταμφιέσεων, με εύθυμες παρελάσεις και κεράσματα γλυκών σε παιδιά και ενήλικες.

Σήμα κατατεθέν της γιορτής αυτής είναι τα φαναράκια φτιαγμένα από πραγματικές κολοκύθες πάνω στις οποίες υπάρχουν χαραγμένα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, άλλοτε πιο αστεία και άλλοτε πιο τρομαχτικά, έθιμο που έχει τις ρίζες του σε έναν παλιό Ιρλανδικό μύθο, αυτόν του τσιγκούνη και πειραχτήρη Τζακ. O μύθος λέει, πως κάποτε ήταν ένας τεμπέλης, αλλά πολύ έξυπνος αγρότης, ο Τζακ, ο οποίος μπόρεσε και παγίδευσε τον Διάβολο με έναν σταυρό. Τότε ο Διάβολος έκανε μαζί του μια συμφωνία: αν τον απελευθέρωνε, θα του εγγυόταν πως ο Τζακ δεν θα πήγαινε ποτέ στην Κόλαση. Η συμφωνία τηρήθηκε, όμως ούτε ο Θεός τον δέχτηκε καθώς ο Τζακ ήταν έναν άνθρωπος μίζερος και κακός,  και έτσι ο πεθαμένος αγρότης κάθε χρόνο φτιάχνει αυτά τα φαναράκια, βάζει ένα κερί μέσα τους και περιπλανάται σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης για να βρει ένα μέρος να αναπαυθεί.

Τα τελευταία χρόνια, η γιορτή εξαπλώνεται σε όλο και περισσότερες χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Θες η Κέλτικη- Ιρλανδική μας κουλτούρα και καταγωγή, θες η χριστιανική γιορτή των Αγίων Πάντων των καθολικών χριστιανών που δεν υπάρχουν σε πλειονότητα στην Ελλάδα, το σίγουρο είναι ότι όλο και περισσότεροι Έλληνες υιοθετούν το έθιμο αυτό, χωρίς ωστόσο να είναι μικρός και ο αριθμός των πολεμίων του. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θα υποστηρίξουν πως πρόκειται για μία ακόμη αμερικάνικη συνήθεια την οποία άκριτα- και μάλιστα με πολύ ενθουσιασμό- υιοθετούμε, συμβάλλοντας έτσι στο σκοτεινό σχέδιο της παγκοσμιοποίησης το οποίο δεν είναι άλλο από το να χάσουμε την εθνική μας ταυτότητα. Άλλοι πάλι, θα πουν πως είναι απλά μια ακόμη ευκαιρία να πλουτίσουν τα καταστήματα παιχνιδιών και τα ζαχαροπλαστεία, στο βωμό της εμπορευματοποίησης των πάντων. Οι υπέρμαχοι, πάλι, θα υποστηρίξουν πως είναι απλά ένας επιπλέον λόγος για γιορτή. Από αυτή την άποψη πάντως σίγουρα ταιριάζει με την ελληνική κουλτούρα.

Εγώ προσωπικά, συνηθίζοντας να μισώ τη μιζέρια και την καταστροφολογία θα συμφωνήσω με τους δεύτερους. Άλλωστε τόσο καταθλιπτική που τείνει να γίνει η καθημερινότητά μας, δεν υπάρχει λόγος να αντιμαχόμαστε μια επιπλέον αφορμή για γιορτή- κι ας λένε οι κακές οι γλώσσες πως ως έθνος έχουμε ήδη πολλές. Happy Halloween λοιπόν!


Λαμπρινή Αθανασίου